Tropem kleszczy Hyalomma: badania terenowe w Polsce
Kleszcze z rodzaju Hyalomma to temat, który coraz częściej pojawia się w dyskusjach dotyczących zdrowia publicznego i zmieniającego się klimatu. Te egzotyczne dla Polski pajęczaki przykuwają uwagę naukowców, a ich potencjalne osiedlenie w naszym kraju budzi pytania o zagrożenia jakie ze sobą niesie ich obecność w kontekście medycznym i weterynaryjnym. W ciągu ostatnich dwóch lat przeprowadzono w naszym kraju badania terenowe zakrojone na szeroką skale, mające na celu potwierdzenie ich stałego występowania w Polsce oraz poznania ich preferencji siedliskowych.
Dotychczasowe badania zostały przeprowadzone w różnych terminach i lokalizacjach na terenie Polski. W 2023 roku obejmowały one południowo-wschodnią część kraju, w tym okolice Przemyśla i Rzeszowa w lipcu, oraz zachodnie rejony Polski, takie jak obszary w pobliżu Poznania i Wolsztyna we wrześniu. W 2024 roku badania skoncentrowały się na trasach przebiegających przez zachodnią Polskę, obejmując Poznań, Gorzów Wielkopolski i Zieloną Górę w lipcu, a także południowo-zachodnią Polskę, w tym Kraków, Katowice i Wrocław w sierpniu.
W czasie wypraw badań terenowych skupiliśmy się na przeszukiwaniu terenów, które odpowiadają siedliskowym preferencjom kleszczy Hyalomma. W szczególności analizowaliśmy otwarte przestrzenie i suche obszary, które sprzyjają tym pajęczakom. Ważnym elementem naszych badań było także odwiedzanie stajni i stadnin – miejsc, gdzie Hyalomma mogą pojawić się jako ektopasożyty koni.
Badacze angażują również społeczeństwo w naukę obywatelską przez udział w akcji Monster tick - narodowe kleszczobranie. Dzięki pomocy obywateli otrzymano blisko 600 zgłoszeń, w tym 10 pierwszych zgłoszeń dorosłych kleszczy Hyalomma z terenu Polski. Trzy dorosłe samice Hyalomma trafiły na Wydział Biologii do dalszych badań. Zgłoszenia obejmują różne lokalizacje, takie jak Wronki, Barankowo, Piecki, Piotrków Trybunalski, Kraków i Tokary.
Kleszcze z rodzaju Hyalomma wyróżniają się większym rozmiarem w porównaniu do gatunków dotychczas występujących w Polsce oraz stanowią nowe zagrożenie zdrowotne, zwłaszcza na obszarach, gdzie wcześniej nie były obecne. Szczególnie niepokojąca jest ich zdolność do przenoszenia wirusa gorączki krwotocznej krymsko-kongijskiej (CCHFV), który może powodować ciężkie choroby o wysokiej śmiertelności. Obserwowany zasięg występowania tych kleszczy wskazuje na konieczność szczegółowego monitorowania i oceny ich wpływu na zdrowie publiczne. Prowadzenie badań terenowych, połączone z zaangażowaniem społeczeństwa w działania monitoringowe, jest kluczowe dla lepszego zrozumienia dynamiki ich populacji oraz zagrożeń epidemiologicznych. Wyniki tych badań stanowią podstawę do opracowania i wdrażania efektywnych strategii zapobiegania dalszemu rozprzestrzenianiu się tego wektora i minimalizacji ryzyka transmisji CCHFV.
